احادیثی درباره‌ی ریاکاری

حدیث درباره‎

ریا خصلتی ناپسند است و گاهی چنان پنهان و آرام در وجود آدم رخنه می كند كه خود انسان هم نمی فهمد و چه بسا سال ها عمل ریایی انجام دهد و تصور كند كه برای خدا عمل كرده است.

اخلاص و دوری از ریا و خودنمایی و تظاهر، گوهری است ارزنده و البته كمیاب كه ارزش عمل ها هم بستگی به همین جوهر و گوهر دارد. خداوند مشتری كار خالص است و اعمال آمیخته به ریا نزد خداوند نه ارزشی دارد و نه پاداشی. در ادامه روایات و احادیثی از ائمه معصومین درباره‌ی ریا و ریاکاری آورده‌ایم.

گفتار و رفتار معصومین (علیهم السلام) همانند چراغی در تاریکی است که انسان را به سوی مسیر درست و صحیح رهنمون می‌کند و بدون تردید هر کس به هر میزانی که از الگوگیری از ائمه هدی (علیهم السلام) فاصله بگیرد، به همان میزان نیز از مسیر حق و حقیقت دور شده و هر چه در الگوگیری از معصومین(علیهم السلام) بهتر و دقیق‌تر عمل کند، به همان مقدار به مسیر هدایت و حقیقت نزدیک شده است.

كُلُّ حَسَنَةٍ لا یُرادُ بها وجهُ اللّه ِ تعالى، فعلَیها قُبحُ الریاءِ و ثَمَرَتُها قُبحُ الجَزاءِ 

هر كار نیكویى كه براى رضاى خداوند متعال انجام نگیرد، زشتى ریا بر آن است و میوه اش، زشتى كیفر باشد.

(غرر الحكم : ۶۹۱۹)

حضرت عیسی علیه السلام:

إذا صامَ صَوما أحَدُكُم فَلْیَدهُنْ رَأسَهُ و لِحیَتَهُ ، و یَمسَحْ شَفَتَیهِ بِاَّیتِ لئلاَّ یَرَى الناسُ أنّهُ صائمٌ، و إذا أعطى بیَمینِهِ فَلْیُخفِ عن شِمالِهِ، و إذا صَلَّى فَلْیُرخِ سِترَ بابِهِ، فإنّ اللّه َ یُقَسِّمُ الثناءَ كما یُقَسِّمُ الرِّزقَ.

هرگاه یكى از شما روزه گیرد، سر و ریش خود را خوش بو كند و لبهایش را روغن مالد تا مردم پى نبرند كه روزه دارد و هرگاه با دست راست خود بخشش كرد آن را از دست چپ خود مخفى بدارد، و چون نماز خوانَد پرده درِ اتاقش را بیندازد ؛ زیرا خداوند است كه ستایش [خلق از كسى] را تقسیم مى كند، چنانكه همو روزى را تقسیم مى كند.

(عدّة الداعی: ۲۲۰)

امام رضا علیه السلام:

المُستَتِرُ بالحَسَنةِ تَعدِلُ سَبعینَ حَسَنةً.

یك كار نیك پنهانى، با هفتاد كار نیك [ علنى ] برابرى مى كند.

(ثواب الأعمال: ۲۱۳/۱)

امام صادق علیه السلام:

مَن عَمِلَ حَسَنَةً سِرّا كُتِبَت لَهُ سِرّا ، فإذا أقَرَّ بها مُحِیَتْ و كُتِبَت جَهرا ، فإذا أقَرَّ بها ثانیا مُحِیَت و كُتِبَت ریاءً.

هر كه در نهان كار نیك انجام دهد ، برایش نهانى نوشته مى شود و چون آن را به زبان آورد ، آن عمل نهانى پاك مى شود و عملى آشكار نوشته مى گردد و اگر براى دومین بار به زبان آورد عمل آشكار هم پاك مى شود و برایش عمل ریاكارانه مى نویسند.

حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام:

ریاكار را سه نشانه است: وقتى چشمش به مردم مى افتد كوشا مى شود، وقتى تنهاست سستى و تنبلى مى ورزد، و دوست دارد كه در هر كارى ستایش شود.

امام صادق علیه السلام:

در روز قیامت بنده ای که نماز نخوانده است را می آورند. او می گوید: پروردگارا! برای رضای تو نماز گزارده ام. پاسخ داده می شود: بلکه نماز گزاردی که بگویند: فلانی چه نماز خوبی میخواند! (پس ای فرشتگان) او را به دوزخ ببرید. بنده ای دیگر را می آورند که قرآن آموخته است. او میگوید: پروردگارا! برای رضای تو قرآن یاد گرفتم.

به او گفته میشود: بلکه(قرآن) یاد گرفتی که گفته شود: فلانی چه صدای خوشی دارد.! (پس ای فرشتگان) او را به دوزخ ببرید.  بنده ی دیگری را می آورند که جهاد و کارزار کرده است. او می گوید: خدایا برای خاطر تو جهاد کردم. به او گفته می شود: بلکه( با دشمنان) جهاد نمودی که بگویند: فلانی چقدر شجاع است! (پس ای فرشتگان) او را به دوزخ ببرید. 

امام صادق علیه السلام:

هر ریائی شرک است. هرکس برای مردم کار کند ، اجر او بر مردم است وهرکس برای خدا کار کند، اجر او بر عهذه خداوند است.

(کافی ،ج2،ص293)

امام علی علیه السلام:

بدون هیچ ظاهر سازی و فریب کاری، کارهایتان را انجام دهید. چرا که هرکس  برای غیر خدا کار کند، خداوند او را به همان کس وا می گذارد. 

(نهج البلاغه،خطبه 23)

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:

هیچ کار خیر و نیکی را از روی ریا و ظاهر سازی انجام نده. و از هیچ کار نیکی به خاطر شرم و حیا دوری مکن.

(بحار الانوار،ج77،ص163)

حدیث درباره‎

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:

بر امتم از شرك مى ترسم. عرض كردم: آیا پس از شما مشرك مى شوند؟ فرمودند: آنان خورشید و ماه و بت و سنگ نمىپرستند، ولى ریا مى كنند و ریا خود شرك است.

(مجموعه ورام، ص 423)

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

یا أبا ذَرٍّ ، اِتَّقِ اللّه َ و لا تُرِ الناسَ أنَّكَ تَخشَى اللّه َ فَیُكرِمُوكَ و قَلبُكَ فاجِرٌ.

اى ابوذر! از خدا بترس و در حالى كه دلى تبهكار دارى ، براى جلب احترام مردم، نزد آنان خود را خدا ترس وانمود مكن.

(مكارم الأخلاق: ۲/۳۷۰/۲۶۶۱)

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

یا بنَ مسعودٍ، إیّاك أن تُظهِرَ مِن نفسِكَ الخُشوعَ و التواضُعَ للآدَمِیِّینَ و أنتَ فیما بَینَكَ و بَینَ ربِّكَ مُصِرٌّ على المَعاصِی و الذُّنوبِ.

اى پسر مسعود! مبادا خود را براى مردم، خدا ترس و فروتن نشان دهى، در حالى كه میان خود و پروردگارت بر نا فرمانى ها و گناهان پاى مى فشارى.

(مكارم الأخلاق: ۲/۳۶۰/۲۶۶۰) 

امام على علیه السلام:

ما أقبَحَ بِالإنسانِ باطِنا عَلیلاً و ظاهِرا جَمیلاً !

چه زشت است كه آدمى باطنى بیمار و ظاهرى زیبا داشته باشد!

(غرر الحكم: ۹۶۶۱) 

امام على علیه السلام:

اللّهُمّ إنّی أعوذُ بكَ مِن أن تَحسُنَ فی لامِعَةِ العُیونِ عَلاَنِیَتِی، و تَقبُحَ فیما اُبطِنُ لكَ سَرِیرَتی، مُحافِظا على رئاءِ الناسِ مِن نَفسِی بجَمیعِ ما أنتَ مُطَّلِعٌ علَیهِ مِنّی، فَاُبدِیَ لِلناسِ حُسنَ ظاهری و اُفضِیَ إلیكَ بِسُوءِ عَمَلِی ، تَقَرُّبا إلى عِبادِكَ و تَباعُدا مِن مَرضاتِكَ.

خداوندا! به تو پناه مى برم از این كه ظاهرم در نگاه مردم نیكو باشد و باطنم كه بر تو آشكار است زشت، و خود را ریاكارانه نزد مردم بیارایم به چیزى كه تو بهتر از من بدان دانایى ، پس ظاهر نكویم را براى مردم آشكار دارم و بدى كردارم را نزد تو آورم و بدین سان به بندگان تو نزدیك شوم و از خشنودى تو به دور مانم.

(نهج البلاغة: الحكمة ۲۷۶ و فی شرح نهج البلاغة: ۱۹ / ۱۶۷ / ۲۸۲   رئاء » بدل رثاء ») 

امام باقر علیه السلام:

مَن كانَ ظاهِرُهُ أرجَحَ مِن باطِنِهِ خَفَّ مِیزانُهُ.

هر كه [ كفه ] ظاهرش سنگینتر از باطنش باشد، ترازوى [ اعمال ] او سبك است.

(الأمالی للصدوق: ۵۸۰/۷۹۸) 

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

أبغَضُ العِبادِ إلى اللّه ِ تعالى مَن كانَ ثَوباهُ خَیرا مِن عَمَلِهِ ، أن تكونَ ثِیابُـهُ ثِیابَ الأنبیاءِ و عَمَلُهُ عَمَلَ الجَبّارینَ.

مبغوض ترین بنده نزد خداوند كسى است كه جامه هایش بهتر از كردارش باشد ، جامه اش جامه پیامبران باشد و كردارش كردار جبّاران.

(كنز العمّال: ۷۴۸۳) 

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

أشَدُّ الناسِ عَذابا یومَ القِیامةِ مَن یَرى الناسُ أنَّ فیهِ خَیرا و لا خَیرَ فیهِ.

سخت ترین عذاب را در روز قیامت كسى دارد كه مردم او را آدم خوبى بدانند ، اما هیچ خوبى و خیرى در وجود او نباشد.

(كنز العمّال: ۷۴۸۵) 

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

و تَصعَدُ الحَفَظَةُ بعَملِ العَبدِ مبتَهِجا بهِ ··· فَیَطَؤونَ الحُجُبَ كُلَّها حتّى یَقُومُوا بَینَ یَدَیِ اللّه ِ سبحانَهُ فَیَشهَدُوا لَهُ بِعَمَلٍ صالِحٍ و دُعاءٍ، فیقولُ اللّه ُ تعالى: أنتُم حَفَظَةُ عَمَلِ عَبدِی، و أنا رَقیبٌ على ما فی نَفسِهِ، إنّهُ لم یُرِدنی بهذا العَملِ، علَیهِ لَعنَتِی.

فرشتگانِ نگهبان [اعمال] با خوشحالى عمل بنده را بالا مى برند . . . حجابها را یكى پس از دیگرى طى مى كنند، تا آن كه در برابر خداى سبحان مىایستند و مى گویند: عملى صالح و دعایى آورده اند. خداوند متعال مى فرماید: شما نگهبانان عمل [ظاهرى] بنده من هستید و من ناظر درون اویم. او این عمل را براى من انجام نداده است؛ لعنت من بر او باد.

(مستدرك الوسائل: ۱/۱۱۲/۱۲۱) 

امام صادق علیه السلام:

إیّاك و الریاءَ؛ فإنّهُ مَن عَمِلَ لِغَیرِ اللّه ِ وَكَلَهُ اللّه ُ إلى مَن عَمِلَ لَهُ.

از ریاكارى بپرهیز ؛ زیرا هر كه براى غیر خدا كارى كند ، خدا او را به همان كسى كه برایش كار كرده است وا گذارد.